Giải thích chế độ trợ cấp thôi việc ở Nhật và các nguyên tắc nên biết

Chế độ trợ cấp thôi việc ở Nhật vốn là thuật ngữ quen thuộc, mang tính đặc trưng của các doanh nghiệp Nhật Bản. Ngay bây giờ hãy cùng chúng tôi tìm hiểu chi tiết hơn về khái niệm chế độ trợ cấp thôi việc ở Nhật, các nguyên tắc liên quan nhé.

Thế nào là chế độ trợ cấp thôi việc?

Chế độ trợ cấp thôi việc ở Nhật là một chế độ khuyến khích nhân viên cống hiến lâu dài trong doanh nghiệp Nhật. Theo đó các doanh nghiệp sẽ chi trả một khoản tiền cho nhân viên thâm niên trước khi nghỉ việc hoàn toàn. Số tiền chi trả phụ thuộc vào lý do nghỉ việc từ phía người lao động hay phía doanh nghiệp, theo số năm làm việc, học vấn và quy mô doanh nghiệp.

Về tính pháp lý, chế độ trợ cấp thôi việc không được quy định bắt buộc do đó không phải doanh nghiệp nào cũng áp dụng giống nhau.

Các nguyên tắc của chế độ trợ cấp thôi việc ở Nhật

Chế độ trợ cấp thôi việc ở Nhật phổ biến nhất là  退職一時金（たいしょくいちじきん. Về cơ bản đây là chế độ nhận toàn bộ tiền trong một lần khi nghỉ việc. Số tiền trợ cấp có thể thay đổi theo số năm làm việc, chức vụ hoặc cách tính của từng doanh nghiệp.
Một số cách tính trợ cấp thôi việc thường được áp dụng là:

• 基本給連動型（きほんきゅうれんどうがた) – tính theo lương cơ bản và số năm làm việc.
• 別テーブル方式 – tính theo lương cơ bản và số năm làm việc nhưng nhân thêm hệ số chức vụ.
• ポイント制 – tính theo năng lực của cá nhân, chức vụ, chứng chỉ trong doanh nghiệp
• 定額制 （ていがくせい）– tính theo số năm làm việc, chức vụ và lý do thôi việc. Nếu nghỉ việc vì lý do cá nhân, hầu hết các doanh nghiệp không thực hiện trợ cấp cho nhân viên làm việc chưa đến 3 năm. Nếu cống hiến cho công ty trên 3 năm sẽ nhận được số tiền trợ cấp như sau:
  • Thời gian làm việc trên 3 năm, nhận tiền trợ cấp: 23 vạn yên
  • Thời gian làm việc trên 5 năm, nhận tiền trợ cấp: 44 vạn yên
  • Thời gian làm việc trên 10 năm, nhận tiền trợ cấp: 115 vạn yên
  • Thời gian làm việc trên 15 năm, nhận tiền trợ cấp: 225 vạn yên

Tuy nhiên thời gian gần đây, xu hướng tuyển dụng của các doanh nghiệp Nhật Bản có sự thay đổi rõ rệt từ tuyển dụng trọn đời 終身雇用（しゅうしんこよう） sang xu hướng người lao động sẵn sàng chuyển việc. Bởi vì họ không còn quan trọng đến thời gian làm việc nữa, thay vào đó là đề cao kết quả công việc.

Như vậy, chế độ trợ cấp thôi việc ở Nhật tính theo số năm làm việc đã không được áp dụng phổ biến như trước nữa. Một phần cũng vì các doanh nghiệp không thể gánh nổi sức ép về việc chuẩn bị số tiền lớn để chi trả cho nhân viên trong một lần. Chưa kể nếu công ty phá sản, nhân viên sẽ chịu rủi ro cao hơn do trợ cấp không được chi trả đủ.

Để giải quyết vấn đề này, chế độ trợ cấp thôi việc cũ 退職一時金（たいしょくいちじきん） đã chuyển dần sang chế độ mới có tên là 退職年金制度（たいしょくねんきんせいど）.

Giải thích về chế độ trợ cấp thôi việc mới 退職年金制度

退職年金制度（たいしょくねんきんせいど）là chế độ trợ cấp thôi việc cho phép người lao động nhận tiền trợ cấp như một khoản để lo tuổi già, chứ không phải nhận toàn bộ trong một lần khi nghỉ việc. Đặc biệt, nhân viên vẫn duy trì được chế độ trợ cấp này khi chuyển việc sang công ty mới. Hơn nữa, chế độ trợ cấp mới cũng mang đến nhiều đãi ngộ hấp dẫn về thuế.

Trong chế độ trợ cấp thôi việc mới 退職年金制度 sẽ có hai hình thức được áp dụng đó là:

• 確定給付型（かくていきゅうふがた）– Quy định về số tiền trợ cấp được nhận khi nghỉ việc.
• 確定拠出型（かくていきょしゅつがた） – Quy định về số tiền sẽ đóng để nhận chế độ. Người lao động lựa chọn giữa hình thức cá nhân tự đóng 個人型確定拠出年金 và hình thức doanh nghiệp đóng hàng tháng 企業型確定拠出年金. Trong đó phần lớn mọi người sẽ chọn cách doanh nghiệp đóng hàng tháng.

Bài viết trên là các thông tin quan trọng về chế độ trợ cấp thôi việc ở Nhật, kèm theo đó là các nguyên tắc, quy định về tiền trợ cấp. Hy vọng bạn đã nắm rõ các kiến thức cần thiết trước khi đầu quân cho các công ty Nhật nhé.